Noordernieuws.be Nieuwsmagazine van de Noorderkempen
Vanwege de coronacrisis kon het nieuwe exemplaar van jaarboek ‘De Spycker’ niet gepresenteerd worden op Tweede Paasdag. Veel belangstellenden zullen naar dit nieuwe exemplaar uitkijken, dat ook deze keer vol staat met interessante informatie en foto’s. Om alvast een idee te geven, publiceren we hier een deel van het voorwoord van hoofdredacteur Guy Van den Broek.
Oorlog en vrede
‘Oorlog en Vrede’ is de titel van het alom gekende boek van de Russische schrijver Leo Tolstoi over de oorlog tussen Rusland en Frankrijk, maar het is ook de bittere realiteit geweest in Europa de afgelopen eeuwen. Spijtig genoeg meer oorlog dan vrede. Auteur Louis Vercammen heeft in deze 77e uitgave van ons heemkundig jaarboek De Spycker opgezocht hoeveel oorlogen er in Vlaanderen gevoerd zijn sinds de vroege Middeleeuwen of sinds 1100. Hij komt aan 98 oorlogen of gemiddeld één om de 10 jaar. In dat perspectief is de 75 jaar vrede die we nu in 2020 in West-Europa kennen sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog uniek en indrukwekkend en zeker de moeite om te vieren. Dat is het afgelopen jaar ook gebeurd in Essen.
Het verslag van die herdenking en feestelijkheden daarrond hebben we opgenomen in deze uitgave. Het werd geschreven door de initiatiefnemers Steve Suykerbuyk en Pieter De Meester. Aan Hemelrijk werd een herdenkingsmonument ingehuldigd, waarbij ook de ambassadeur van Canada in België aanwezig was. Canadezen en Britten hebben Essen bevrijd van het naziregime. In deze uitgave hebben we ook nog een derde artikel over de oorlog opgenomen. Thomas Dekkers publiceert het dagboek van zijn grootvader, de schilder Ferdy Naulaerts over zijn moeilijke zoektocht om zich na een oproepingsbevel aan te sluiten bij het Belgisch leger bij het uitbreken van WO-II in mei 1940.
We hadden al bij de uitgave van De Spycker in 2014 beloofd elk jaar enkele artikelen over de twee wereldoorlogen te brengen tot 2020. Die belofte hebben we kunnen waarmaken. Het is gepast om de huidige generatie te herinneren aan de barre tijden die hun voorouders hebben meegemaakt en opgeofferd om de latere generaties in vrijheid te laten leven. Een strofe in het gedicht van de Britse auteur John Maxwell Edmonds geeft die opoffering weer : ‘For their tomorrow we give our today’. In Essen werd in 1945 een vredesstoet georganiseerd met de slogan ‘Wie met klokken schiet, wint den oorlog niet’. De Duitsers hadden alle kerkklokken in Vlaanderen opgeëist om wapens te
maken.
Vijf dorpsfiguren
In dit jaarboek presenteren we artikelen over liefst vijf opmerkelijke dorpsfiguren in een ver of recent verleden, die de veelzijdigheid van ons dorpsleven illustreren. Het gaat om boomkweker Louis Nelen, smid, leraar en kunstenaar Rik Smout en dorpsverteller de Witte Verdonck op Horendonk. Voeg daarbij twee nog levende legendes als bakker Frans Demedts en topwielrenster Maria Herrijgers. Louis Nelen, ooit gemeenteraadslid in Essen, is 68 jaar geleden al gestorven, maar de boomkwekerij is nog altijd zichtbaar op de hoek van Essendonk en de Watermolenstraat en wordt onderhouden door kleinzoon Emiel Besters.
Ook Rik Smout, gewezen smid en leraar aan het Don Bosco-instituut in Essen is een begrip in Essen. Maar de smidse in de Stationsstraat, die zich nadien specialiseerde in landbouwmachines en door zoon Corneel werd uitgebaat is gestopt, zo blijkt uit het artikel van Leo Costermans. Met de Witte Verdonck beschrijft Pol Van Doren ons een levensechte dorpsfiguur op Horendonk, wiens fratsen de oude generatie op Horendonk zich nog goed herinnert. Frans Demedts, bakker, verzamelaar en vooral bouwer en uitbater van de bakkersmolen te Wildert mocht zeker niet ontbreken in ons jaarlijks weerkerend lijstje van ‘Mensen van bij ons’.
Wie zijn levensverhaal leest van de hand van Leo Ribbens en mezelf, beseft dat Frans veel levens tegelijk moet hebben geleefd, samen met zijn vrouw Lisette Maas. Het brood bakken zit de familie in het bloed. Ze zijn al aan de vijfde generatie toe. Zijn indrukwekkende verzameling heiligenbeelden is zonder twijfel uniek in België en misschien zelfs in Europa. Met Maria Herrijgers hebben we nog een zeer actieve wielrenster in ons midden, die kampioen van België is geweest en de enige vrouw uit Essen, die ooit de Ronde van Frankrijk voor dames heeft uitgereden. Maria Herrijgers is nu beter gekend als de uitbaatster van het pension Moerkantheide op Heikant. En 2019 was het jaar waarin we afscheid moesten nemen van onze gewezen penningmeester Jan Michielsen.
Patrick Hoppenbrouwers brengt de belastingen uit het Ancien Régime in beeld of hoeveel onze mensen in de 18e eeuw moesten afdragen om de hofhouding en het leger van de Hertog van Brabant te bekostigen. Die belastingen of de koningsbede, werden geïnd via het koningsbedeboek of het belastingregister van die tijd. Belastingen zijn van alle tijden, zo blijkt. Rudi Smout zocht eveneens in de 18e eeuw naar het leven van de norbertijn Godefridus Verberck, ooit provisor in de abdijhoeve De Greef, waar hij was belast met de verkoop van de hoeve onder druk van de Franse bezetter. Leo Ribbens wilde weten wanneer de kapel te Hondsberg is gebouwd aan de hand van de banderol die nog altijd boven de kapel prijkt en die de juiste bouwdatum van de eerste kapel blijkt aan te geven. De Lourdesgrot van Wildert blijkt dan weer een oud bedevaartsoord geweest te zijn.
We beginnen deze Spycker evenwel met het artikel van Roger Alaers over 100 jaar socialisme in Essen onder de titel ‘De Rode Draad’. Het blijkt in een overwegend katholiek Essen een moeizame, maar boeiende en cultureel rijke geschiedenis te zijn, die zich vooral rond het Molenheike afspeelde. Roger Van Ginderen en Rudi Smout presenteren het tweede deel van de Socialistische harmonie De Werker. Rudi Smout brengt nog een vervolg aan zijn verhaal over 5 keer 11 jaar carnaval in Essen, plus een extra hommage aan de vorig jaar overleden prins en voorzitter, Jan Dekkers.
Vanaf woensdag te koop!
Weer een uitermate interessante uitgave dus die je niet wilt missen! Vanaf morgen, woensdag 22 april, is de ‘De Spycker’ verkrijgbaar in drie Essense winkels, namelijk Essen Press (Nieuwstraat), Dagbladhandel Brems (Sint-Jansstraat) en Romanneke (Over d’Aa).
Postverzending naar België of Nederland kost 25 euro. Meer info op: www.heemkundigekringessen.be
Bron en foto’s: Heemkundige Kring Essen vzw
10
