Cafés in Essen: Café Rex

Als er een café is met een veelbewogen historie, dan is dat Café Rex. Die geschiedenis begon tussen 1911 en WO ll, toen Pol Meeusen zijn huis liet verbouwen tot een café met feestzaal. Pol was een durver en wist van aanpakken, maar hoe kreeg hij de financiën rond? Waarschijnlijk betaalde een brouwerij een deel van de kosten of stond een goedkope lening toe. Ook werd er in die tijd op grote schaal gesmokkeld, vooral tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tijdens die oorlog werd de zaal regelmatig door de bezetter gebruikt voor de Lutheraanse zondagsdiensten. Voor Pol’ s vader Peer was het niet zo moeilijk om smokkelwaar als vet, olie en graan aan de Duitse soldaten te slijten.

Geschiedenis Café Rex

In de nacht van 15 op 16 augustus 1940 werd in Essen een munitietrein beschoten door Mosquitobommenwerpers die hun bommen lieten vallen, waarbij onder andere een enorm gat in de stationsmuur werd geslagen. In de cinemaruimte lag een blindganger (bom die niet ontploft is) onder het podium en die werd door de Duitsers op afstand tot ontploffing gebracht. Hierbij werd de cinema, die eens één van de meest toonaangevende gebouwen van Essen was, weggeveegd. Pol werd toen door de Duitser verplicht tewerkgesteld in een zoutmijn. Dit ondermijnde zijn gezondheid enorm en hij hield er problemen aan de luchtwegen aan over.

Na de oorlog

Na de oorlog ging Pol terug naar Antwerpen en woonde er tussen 1952 en 1954 (maar wellicht langer) in de bekende Antwerpse bioscoop Rex. Hier begon zijn droom, gebaseerd op het enorme succes van Rex, die weer werd opgebouwd nadat die getroffen werd door een V2-bom op 16 december 1944. Hierbij vielen 291 gewonden en 567 doden. Geïnspireerd door dit succes begon hij concrete plannen te maken voor de heropbouw van zijn cinema in Essen. Al duurde het meer dan zes jaar voordat de deuren konden openen. Dit lag voor een groot deel bij Pol zelf, omdat hij geen open kaart speelde. Hij wilde niet de voorgelegde plannen volgen: hij wilde een kopie van de Antwerpse Rex.

Helaas waren de zestiger jaren geen goede tijd voor de cinema. Er waren in België nog nooit zoveel cinema’s geweest, maar de bezoekersaantallen bleven dalen. De grote boosdoener: de televisie die aan zijn opmars was begonnen. Cinema Rex kwam in handen van drankhandelaar Frans Van Looveren uit Wuustwezel, de uitbater werd Louis Sevenhans uit Kapellen.
Het Essense gemeentebestuur liet in 1968 het gebouw inspecteren om te zien of er geen zwembad in gemaakt kon worden. Maar hiervoor was de zaal twee meter te smal. Het was in die tijd dat ook allerlei mankementen in de zaal duidelijk zichtbaar werden: niet geïsoleerd, de verwarmingsinstallatie was sterk verouderd, er kwam een gat in de ketel waardoor de kelder onderliep. Iemand draaide een kraan open waar geen water uitkwam, vertrok zonder die weer dicht te draaien, waarna de kraan alsnog ging lopen en de boel onderliep. Weer later ontstond brand in de fietsenstalling en bergruimte, sowieso waren er problemen met de brandveiligheid: er was niet eens een goede nooduitgang.

Heden

Rex zoals we die nu kennen stamt uit 1979 en werd vijf jaar uitgebaat door Jokke Hennekam. Jokke besefte maar al te goed dat een cinema uitbaten in een dorp als Essen commercieel gezien niet slim was. Maar een gezellig café, dat was onontbeerlijk. In tegenstelling tot al haar voorgangers kreeg het café onder haar leiding een centrale rol. Hiervoor haalde zij haar inspiratie in Antwerpen, zoals van het gekende café De Muze en Cartoons, een cinemacafé. Het bleek een meesterlijke zet te zijn.
Het café stond tevens voor maatschappelijk engagement. De Essense Wereldwinkel kreeg in 1981 en 1982 onderdak in de voormalige fietsenstalling. De maandelijkse briefschijfactie van Amnesty International vond vanaf 29 september 1981 in café Rex plaats. Omdat Jokke lid was van VAKA-Essen kon het café ingeschreven worden voor betogingen tegen de komst van kernraketten te Florennes en Woensdrecht.
Jokke zocht op een gegeven moment een kandidaat-overnemer. De Nederlanders Don Haagh en Kees den Ouden zouden de zaak gaan runnen, maar hadden van zaken doen en uitbaten geen kaas gegeten. Aan hen dankt Rex wel het gekende logo: het dikbuikige rode figuurtje met uitslaande armen en benen en een gitaar als hoofd.

Ondanks veel goede wil liep het uit op een organisatorisch fiasco. Daarom werd Martin Soeterbroek uit Roosendaal gevraagd om Rex opnieuw op de rails te zetten. In mei 1986 nam Soeterbroek Rex over.
Martin Soeterbroek erfde een Rex die op haar retour was. Concerten werden te duur vanwege het groeiende professionalisme. Hij verlegde het accent noodgedwongen naar het café en had zijn goede neus voor muziek al laten blijken toen hij in 1987 The Soul Sisters op het cafépodium afficheerde. Veel volk kwam er jammer genoeg niet op af.
Voortaan zou Martin zich voornamelijk gaan richten op het bluesgenre en kon hiervoor rekenen op de steun van Sonja Silverman. Ondertussen hadden enkele jongeren zich verenigd in Ambiorex. De kaarten lagen opnieuw gunstig.
Enkele impulsen zouden Rex een zoveelste nieuwe adem geven. Martin en Sonja bouwden het café uit tot een waar bluesforum en Ambiorex wist een groot deel van de jeugd aan zich te binden. Beide stromingen stuwden Rex vooruit. Het werd voor jaren dé uitgaansplek voor de ganse regio.
Terwijl Ambiorex haar aanbod voornamelijk op jongeren richtte, trok Soeterbroek resoluut de blueskaart, al programmeerde hij – als de kans zich voordeed – ook andere muziekgenres.
Voor de muziekliefhebber was Rex uitgegroeid tot een begrip. Het Nederlandse muziekblad Package vond dat het mooiste West-Brabantse podium van 1994 net over de grens in Essen stond. In datzelfde jaar werd het fenomeen Rex voorgedragen voor de gemeentelijke culturele prijs.
In 2000 knoopte het Essense gemeentebestuur gesprekken aan met de eigenaar van Rex om het gebouw aan te kopen. Op de druk bijgewoonde gemeenteraad van 31 augustus 2000 werd besloten om Rex aan te kopen en om te bouwen tot een multifunctionele zaal, met voorrang voor de jeugd. Er werd een budget vrijgemaakt voor renovatie en voor de aankoop van grond voor een nooduitgang. Soeterbroek kreeg de garantie dat hij cafébaas mocht blijven.

Sinds 2014 is Gert Raijmaekers (33) de uitbater. Gert was eerst process operator bij Degussa, het huidig Evonik.
“Sinds mijn achttiende heb ik altijd in de horeca geholpen”, vertelt Gert, “zoals in de Quarantaine Stallen en ook hier in de Rex.” Toen er een nieuwe uitbater werd gezocht, heeft Gert zich kandidaat gesteld.
“De Rex moest in mijn ogen de Rex blijven. De andere kandidaten spraken bijvoorbeeld van een danscafé. In mijn ogen is de Rex een buurtcafé met optredens en af en toe een feestje. Geen disco of danscafé.” Een mening die door een grote groep klanten gedeeld werd.

Voor de selectie van een nieuwe uitbater werd een concessie opgesteld waarop iedereen kon inschrijven. Het puntensysteem was als volgt:
40 punten voor de investering
30 punten voor de maandelijkse huurprijs
10 punten voor het concept
10 punten voor de duurtijd van het contract
10 punten voor ervaring

Met een stevige maandelijkse huurprijs, een fikse investering met een verlooptijd van zeventien jaar, ervaring in de horeca en zeer goede kennis van de Rex werd Gert gekozen. “De kennis van de Rex was niet zo moeilijk”, lacht Gert, “ik werkte hier of zat hier. Dit was mijn tweede woonkamer.” Dit allemaal tot grote blijdschap van Martin Soetebroek die de toekomst van de Rex gewaarborgd zag.

De bevlogenheid van Gert Raijmaekers

“De eerste twee jaar heb ik alles veranderd op zo’n manier, dat het lijkt of het hetzelfde is. Mensen die hier bijvoorbeeld twintig jaar niet zijn geweest, zeggen: alles is hetzelfde gebleven. Terwijl alles veranderd is. Waarmee ik in mijn opzet ben geslaagd.”

De Rex werd vroeger de rocktempel van de Noorderkempen genoemd. In die context organiseert Gert iedere maand een live optreden. Ook de VAG (Volkswagen Audi Groep) heeft hier zijn domicilie gevonden, tegelijkertijd met de overname van het café. Voor de derde keer zullen ze in augustus hun ‘meet and greet’ hier houden met hun gepimpte Audi’s en Volkswagens.

Maar de bevlogenheid van Gert gaat verder: “De oude arrangementen van de Rex worden vandaag de dag nog voortgezet. Zo zijn wij FairTrade ambassadeur met meer dan twintig Oxfam produkten: speculaasjes, koffie, thee, suiker, drie soorten rum, Baileys, witte en rode wijn, rosé,… We hebben bij het WNF een dolfijn geadopteerd. De briefschrijfacties van Amnesty International zijn ook al een paar keer doorgegaan. Maar ook zijn we altijd te vinden voor de kleinste uitdaging: zoals dat we ons hebben ingeschreven voor gratis plaspunt.”

Maatschappelijke betrokkenheid

Ook op andere vlakken staan Gert en de Rex synoniem voor maatschappelijke betrokkenheid. “Alle treinen uit Antwerpen rijden door naar Roosendaal. Behalve de laatste. Dit maakt dat mensen van over heel de wereld stranden in de Rex. Vaak Belgen en Nederlanders uiteraard, maar ook mensen uit heel Europa, Noord en Zuid Amerika, Azië, Afrika en Australië. We hebben ze allemaal over de vloer gehad en leuke babbeltjes mee geslagen. Met sommigen hebben we nog steeds contact op Facebook. Er is zelfs eens een langdurige relatie door ontstaan met één van de vaste klanten. Buitenlandse mensen hebben een ander beeld van België dan wij. Soms openen zij onze ogen over iets wat voor ons vanzelfsprekend is, maar voor hen ondenkbaar in hun land. Dan beseffen we nog eens hoe goed we het hier hebben.
Meestal wordt het stranden opgelost door een taxi te bellen, maar soms heeft de taxi geen tijd of hebben de mensen geen geld. Dan laten we ze wat slapen tot sluitingstijd om een beetje later de eerste trein te nemen. Ik heb er ook al weggebracht of een klant brengt ze even weg. Naar Roosendaal en Kalmthout, maar ook naar Antwerpen, Brussel, Breda en Rotterdam.
Sommigen verklaren me voor gek op zo’n moment, maar als ik aan de andere kant van de wereld sta en ik kan nergens heen, hoop ik ook op de goedheid van de lokale bevolking om me te helpen. Laatst hebben we nog onderdak gegeven aan 2 minderjarige Afghaanse asielzoekers uit een centrum in Sint-Niklaas. Ze hadden de verkeerde trein genomen en kwamen in Essen terecht. Ze zijn blijven slapen in het café en na sluitingstijd naar huis gereden met de trein. Geld hadden ze niet, dus hebben we de kaartjes maar betaald. Een week later zat er een brief in de bus om ons nogmaals uitdrukkelijk te bedanken voor onze gastvrijheid. Dat zijn geweldige momenten!”

Gert voelt zich in de Rex als een vis in het water: “Ik hou van mijn beroep! Ik heb de laatste tweeënhalf jaar nog niet het gevoel gehad dat ik één dag moest werken.”

LW

Met dank aan het archief van Heemkundige Kring Essen.

Klik op de foto’s om een vergroting te zien en door te bladeren met de pijltoetsen of de muis. Druk ESC om af te sluiten.
Neem contact met ons op als u een foto wilt gebruiken of laten afdrukken.

128