Het trieste leven van Prinses Paulientje, het kleinste vrouwtje ooit

Er was eens, lang geleden in 1878, een gezin waar het zevende kindje werd geboren. Een meisje: Joanna Paulina Musters. Dit kindje werd geboren in een eest, dat is een drogerij voor chicorei. Haar pappa, Michiel Musters, was timmerman en was altijd aan het werk, maar had geen tijd het eigen huis te repareren. Dus toen na een storm het dak van hun woning kapot was en mamma, Maria Kouwenbergh, moest bevallen, mocht ze dat in die eest doen.
Wat was er nu zo bijzonder aan dit kindje? Toen ze geboren werd, was ze maar 36 centimeter lang, wat erg klein is. Er werd ook gedacht dat ze niet levensvatbaar zou zijn, maar ze begon op een gegeven moment toch te huilen en leefde dus wel.

Paulientje groeide maar erg langzaam en twee jaar later ging haar vader met haar naar de kermis. Niet om leuke dingen te doen, maar om haar tentoon te stellen. In die tijd gebeurde het vaker dat mismaakte mensen of misvormde dieren op de kermis werden tentoongesteld, om er op die manier geld aan te verdienen.
Haar papa, die immers timmerman was, maakte een woonwagen en spande er een paard voor en zo gingen ze van kermis naar kermis. Paulientje werd al gauw prinses genoemd: ze was niet mismaakt, ze was alleen heel erg klein, maar alles aan haar lichaam stond in perfecte verhouding met elkaar. Ze was geen gedrocht, zoals vele anderen die tentoongesteld werden. In de winter, als er geen kermissen waren, mocht ze naar school om te leren en met andere kinderen te spelen. Iets waar de rest van het jaar geen gelegenheid voor was.
Een smoutebollenbakker, Joseph Verschuren, trouwde met Paulientjes zus en werd de impresario van het prinsesje. Natuurlijk verdiende hij daar aan, iedereen verdiende aan Paulientje.

Paulientje moest altijd verstopt zitten in de woonwagen en mocht niet buiten komen. Immers, dan zouden mensen niet meer betalen om haar te zien! Ze moest zich van ’s middags tot ’s nachts laten bekijken en toen ze groter werd ook optreden en kunstjes doen.
Het was geen leuk leven voor een kind. En als ze, zoals normaal is voor kindjes, moe werd en begon te huilen, kreeg ze wat port om rustig te zijn. Wat de basis was voor haar latere alcoholverslaving.

Ze werd bekender en bekender en later ging ze ook in theaters optreden onder de naam Prinses Paulientje. Niet alleen in Nederland en België, maar door heel Europa. Heel vervelend voor haar, want dat gaf een onplezierige bijkomstigheid: voor ieder optreden, waar dan ook, werd ze door een arts onderzocht. Om te controleren of het echt wel om een klein mens ging en niet om een heel jong kind. Wat Paulientje eigenlijk allebei was. Zo is ze door heel Europa getrokken, wat goed geld opleverde, voor haar en natuurlijk vooral voor haar familie.

Ze werd zelfs zo bekend, dat ze een contract kreeg in Amerika bij F.F. Proctor. De reis werd haar ten zeerste afgeraden, omdat de boottocht (er waren natuurlijk nog geen vliegtuigen) zes weken zou duren en dat zou teveel van haar kunnen vergen.
Ondanks de waarschuwingen, deed ze het toch. In Amerika heeft Paulientje nog twee weken opgetreden, tot ze griep kreeg. Daar knapte ze van op, werd weer ziek en stierf uiteindelijk op 15 februari aan een combinatie van longontsteking en hersenvliesontsteking toen ze nog geen 17 jaar oud was, Haar lengte was 61 centimeter. De reis was kennelijk teveel geweest en haar alcoholverslaving zal niet hebben meegewerkt.

In Amerika wilden ze veel geld betalen voor haar lichaam, om haar te onderzoeken. Maar Paulientje, dat geen dom meisje was, had in haar testament laten vastleggen dat ze in Ossendrecht begraven wilde worden. Gebalsemd en als prinses gekleed, is zij in een driedubbele kist naar Nederland vervoerd en 6 maart 1896 in Ossendrecht begraven.
Er is geen graf meer van Prinses Paulientje, de verhalen over wat daarmee gebeurd zou zijn, zijn heel uiteenlopend.

Geen goed einde van dit verhaal, dat ook geen sprookje is. Het beschrijft het leven van een kind waar iedereen rijk van werd, terwijl ze zelf een armzalig leven leidde. Want geld maakt een triest, uitgebuit leven niet goed…

In Streekmuseum Den Aanwas zijn kleine kledingstukken van dit meisje te zien, net als schoentjes en mallen van haar piepkleine handjes.
Maar is er is nog veel meer te zien in het Streekmuseum. Ga er eens kijken, je zult er geen spijt van hebben.

Streekheemmuseum Den Aanwas
Aanwas 29
4641 JC Ossendrecht

Praktisch:
Elke 2e en 4e zondag van de maand geopend van half april tot november
Toegang gratis
Groepen op aanvraag €2,- p.p.
Tel: 0164-672563/603533

Oude foto’s: De Heemkunde Kring Het Zuidkwartier

LW

11