Noordernieuws.be Nieuwsmagazine van de Noorderkempen
Tot in de tweede helft van de 20ste eeuw transporteerden houtdrijvers boomstammen over de Europese rivieren. Dit ambacht, dat al eeuwenlang werd beoefend, speelde een essentiële rol in de houtindustrie. In nabijgelegen bossen werden de gekapte boomstammen verzameld en samengebonden tot vlotten, die zo’n tien meter breed en vijfentwintig meter lang konden zijn. Deze vlotten werden vervolgens te water gelaten en door de stroom meegenomen naar hun bestemming, vaak honderden kilometers verderop.
Treintjes
De houtdrijver bestuurde zijn tijdelijke vaartuigen, per stuk of in ‘treintjes’ van meerdere aan elkaar gebonden vlotten, met een lange stok aan de voor- en achterkant. Dit vergde niet alleen kracht, maar ook behendigheid en ervaring. Door subtiele bewegingen met hun stokken konden ze de richting van de vlotten bijsturen en voorkomen dat deze op de oevers of tegen brugpijlers botsten. De stroming van de rivier bepaalde grotendeels de snelheid van de tocht, maar bij laag water kon het transport aanzienlijk vertragen. In zulke gevallen moesten de houtdrijvers zelfs het water in om boomstammen los te wrikken die vastzaten op ondiepe plekken.
Houtdrijvers
Er waren altijd twee drijvers aan boord, maar op de grootste treinen liftten soms wel twintig man mee. Deze mannen sliepen en leefden dagenlang op het vlot, zonder enige luxe. Als een vlot groot genoeg was, was er zelfs ruimte voor extra lading of een betalende passagier, wat een welkome bijverdienste kon zijn. Het werk werd vooral gedaan door jonge, sterke mannen, die niet bang waren uitgevallen. De natuur en de elementen speelden een grote rol in hun dagelijks leven. Regen, kou en sterke stroming maakten het werk zwaar en gevaarlijk.
Ze hadden ijzeren spijkers onder hun laarzen, om te voorkomen dat ze uitgleden over de gladde stammen, maar ondanks deze voorzorgsmaatregelen viel er regelmatig iemand overboord in de snel stromende rivier. In sommige gevallen wist men zich vast te grijpen aan een uitstekende tak of kon een collega hem nog net op tijd uit het water trekken. Helaas kwam het ook voor dat drijvers door de sterke stroming werden meegesleurd en verdronken.
Houtdrijver, een verdwenen ambacht
Het vervoer van hout over de rivieren verdween langzaam maar zeker toen het Europese wegennet geschikt werd voor vrachtwagens. Door de opkomst van spoorwegen en gemotoriseerd transport werd houtdrijven steeds minder rendabel. Tegen het midden van de 20ste eeuw was het beroep vrijwel uitgestorven, hoewel in sommige bergachtige regio’s nog sporadisch boomstammen over rivieren worden vervoerd.
Vandaag de dag herinneren oude foto’s, verhalen en enkele nagebouwde vlotten aan deze unieke manier van transport. In sommige musea en dorpen worden zelfs demonstraties gegeven om het vakmanschap van de houtdrijvers levend te houden. Hoewel de tijd van de houtdrijvers voorbij is, blijft hun geschiedenis een fascinerend hoofdstuk in de ontwikkeling van de houtindustrie en de Europese waterwegen.
9
