Oude en vergeten beroepen van vroeger: hofnar

De hofnar – vernedering hoorde erbij. Eeuwenlang hadden vorsten een bediende die maar één taak had: leuk doen.

Grappen en capriolen

In het oude Rome nam de keizer graag een dwerg in dienst als hofnar. Die moest de gasten van de heerser vermaken met grappen en capriolen. Vanaf de 10de eeuw was er aan steeds meer Europese hoven een hofnar actief. De lolbroek was te herkennen aan zijn kleurrijke pak met hanenkam en belletjes.

Vertrouweling

Hoewel de hofnar voornamelijk werd gezien als een grappenmaker, had hij vaak ook een andere, subtielere rol. Sommige narren dienden als vertrouweling van de koning, omdat zij als enige kritiek mochten leveren zonder direct onthoofd te worden. Door humor kon de hofnar gevoelige onderwerpen aansnijden en de heerser wijzen op onrecht of domme beslissingen, iets wat gewone hovelingen nooit durfden.

Triboulet

Sommige narren werden beroemd om hun scherpe tong. Triboulet, de nar van de Franse koning Frans I, stond erom bekend dat hij zijn vorst genadeloos bespotte—al liep hij soms op het randje van gevaar. Toen de koning hem op een dag wilde laten executeren, mocht Triboulet zelf kiezen hoe hij wilde sterven. Zijn antwoord? “Van ouderdom.”

Kost en inwoning

De baan was meestal voorbehouden aan dwergen, gestoorden of kreupelen en het salaris bestond uit kost en inwoning. Hoe prettig het werk was, hing af van de vorst in kwestie. Een dwerg en nar aan het Poolse hof in de 18de eeuw, kreeg ooit het verzoek een kasteelachtige taart te beklimmen tijdens een feestje, waarna de gasten hem bekogelden met snoepjes.

Het einde van de hofnar

Met de opkomst van professionele theatergezelschappen en cabaretiers raakte de hofnar vanaf de 18e eeuw in onbruik. Koningen en edelen vermaakten zich liever met toneelstukken en muziek dan met een persoonlijke grappenmaker.

Carnaval

Toch bestaat de figuur van de nar nog steeds in moderne vormen, zoals in de carnavalstraditie en in satire. Denk maar aan cabaretiers of tv-komieken die vandaag de dag de politiek en de maatschappij bekritiseren—net als de narren van vroeger.

Paul Witters

Foto: Pexels