Noordernieuws.be Nieuwsmagazine van de Noorderkempen
Elk jaar, zodra de koude maanden aanbreken, verdwijnt er in België een indrukwekkende hoeveelheid brandhout in de kachels: naar schatting zo’n 1 miljoen kubieke meter. Dat is genoeg om honderden voetbalvelden vol bomen te vullen! Hoewel het knisperen van een houtvuur misschien romantisch klinkt, brengt deze traditie flink wat uitdagingen met zich mee. De vraag is daarom: kunnen we hetzelfde warmtecomfort bereiken zonder onze bossen zo zwaar te belasten?
De schaduwkant van brandhout
Op het eerste gezicht lijkt brandhout een duurzame keuze. Het komt immers uit de natuur en kan – in theorie – weer aangevuld worden. Maar in de praktijk ligt het iets ingewikkelder. Veel hout komt niet uit duurzaam beheerde bossen. Zonder heraanplanting en actief beheer raakt de natuurlijke balans verstoord, met verlies van biodiversiteit en een langere hersteltijd voor de bossen als gevolg.
Daar komt bij dat brandhout vaak een hoog vochtgehalte heeft, wat leidt tot inefficiënte verbranding. Het gevolg: meer rook, roet en fijnstof, vooral bij open haarden en oudere houtkachels. Dit heeft een negatieve impact op de luchtkwaliteit én onze gezondheid. Hoewel houtverbranding als CO₂-neutraal wordt gezien – bomen nemen immers CO₂ op tijdens hun groei – duurt het decennia voordat deze uitstoot volledig is gecompenseerd.
De zoektocht naar efficiëntere oplossingen
Hout is al eeuwenlang een belangrijke brandstof, maar de manier waarop we het gebruiken, is in de loop der tijd veranderd. De zoektocht naar efficiëntere methoden om hout te verbranden heeft geleid tot innovaties die meer energie halen uit hetzelfde basismateriaal. Droog brandhout, dat goed is opgeslagen en een vochtgehalte van minder dan 20% heeft, levert gemiddeld ongeveer 4,5 kWh aan energie per kilogram. Maar in de praktijk heeft brandhout vaak een hoger vochtgehalte, wat betekent dat een deel van de energie verloren gaat aan het verdampen van water. Dit resulteert in minder warmte, meer rook en een hogere uitstoot van fijnstof.
Houtpellets zijn een logische volgende stap in het gebruik van hout als brandstof. Ze worden gemaakt van hetzelfde basismateriaal – hout – maar in een meer geconcentreerde en consistente vorm. Door houtafval, zoals zaagsel en houtresten, samen te persen tot kleine korrels, ontstaan pellets met een zeer laag vochtgehalte, meestal minder dan 10%. Dit betekent dat er minder energie verloren gaat tijdens de verbranding, en dat pellets per kilogram meer warmte kunnen leveren, gemiddeld zo’n 5 kWh. Dit verschil lijkt misschien klein, maar in het dagelijks gebruik maakt het een groot verschil in efficiëntie.
Ook de technologie die pellets gebruikt, sluit hierop aan. Pelletkachels zijn ontworpen met een hoger rendement dan traditionele houtkachels. Waar een gewone houtkachel vaak een rendement heeft van rond de 60%, haalt een moderne pelletkachel 80% of meer. Dit betekent dat de warmte die uit de pellets vrijkomt, beter wordt benut.
Hoeveel brandhout kan worden bespaard door over te stappen op pellets?
Stel je voor: je verwarmt je huis in de winter met brandhout en gebruikt elk jaar zo’n zes kubieke meter hout. Dat is een behoorlijke stapel, vergelijkbaar met een kleine vrachtwagenlading. Dit hout levert je ongeveer 9000 kWh aan warmte op. Maar omdat een traditionele houtkachel niet heel efficiënt is en slechts zestig procent van die energie omzet in bruikbare warmte, blijft er effectief 5400 kWh over om je huis te verwarmen. Om dezelfde 5400 kWh warmte te produceren, heb je nog maar 1,35 ton pellets nodig. Dat lijkt misschien veel, maar in volume is maar iets meer dan dan een halve kubieke meter. In de praktijk is dat een kleine stapel zakken, die gemakkelijk in een hoek van de garage past.
Enkel voordelen voor het overstappen naar pellets?
Als iedereen in Vlaanderen zou kiezen voor pellets, zou bijna 89% minder houtvolume nodig zijn. Dit ontlast onze bossen, zorgt voor een efficiënter gebruik van hout en vermindert de uitstoot aanzienlijk. Pellets bieden daarmee een veel effectievere manier om warmte te genereren. Er is echter wel een kanttekening: de productie van pellets vereist energie en grondstoffen. Hoewel pellets vaak worden gemaakt van houtafval en reststromen, is het belangrijk dat deze grondstoffen duurzaam worden beheerd. Bovendien moeten productie en transport zorgvuldig gebeuren om de ecologische voordelen niet teniet te doen. Het is dus geen perfecte oplossing, maar wel een grote stap richting efficiënter en milieuvriendelijker verwarmen.
