Noordernieuws.be Nieuwsmagazine van de Noorderkempen
Slaapproblemen komen vaak voor bij jongeren. Ze kunnen een grote invloed hebben op hun ontwikkeling en hoe ze zich voelen en functioneren. Het is een veelvoorkomend teken van stress dat niet altijd de aandacht krijgt die het verdient.
Een goede slaap is zo belangrijk in onze hectische wereld!
Slaapproblemen worden met andere woorden nog te vaak onderschat, zowel door de persoon die het ervaart als door de mensen om hem heen. Voor iemand die goed slaapt, is het ook moeilijk voor te stellen wat een slapeloze moet doorstaan als weer een nacht zonder slaap voorbijgaat.
Dit terwijl een goede nachtrust juist tot onze basisbehoeften behoort om optimaal te kunnen functioneren in onze alsmaar drukker wordende hectische wereld, waar we constant bezig zijn en vrijwel altijd online! Onze smartphones zijn als een verlengstuk van onszelf geworden en eisen veel aandacht van iedereen in het gezin, vooral van jongeren!
Daarom is voldoende en goede slaap zo belangrijk voor hun lichamelijke gezondheid en hun mentaal welzijn.
Hoe zien slaapproblemen bij jongeren eruit?
Ik zie regelmatig jongeren in mijn praktijk. De meest voorkomende slaapproblemen zijn slapeloosheid, waarbij ze moeite hebben met inslapen, vaak wakker worden in de nacht en te vroeg in de ochtend wakker worden. Deze vertraagd-slaap-waakritme-stoornis vereist een specifieke aanpak om de biologische klok weer op de rails te krijgen.
Vaak ligt stress aan de basis van langdurige slapeloosheid. Doe de slaapevaluatietest als je deze niet eerder hebt gedaan. Er kan worden vastgesteld dat slaapproblemen belangrijke signalen van je lichaam zijn dat reageert op langdurige stress.
Een chronisch slaaptekort kan op termijn schadelijk zijn voor zowel je lichamelijke als mentale gezondheid. Bij jongeren kan een gebrek aan slaap leiden tot slechtere schoolresultaten, concentratieproblemen, overgewicht, angst en gedragsproblemen. Het kan ook leiden tot somberheid en sociale problemen.
De impact van de puberteit op slaap
In de puberteit ervaren jongeren een reeks ingrijpende hormonale veranderingen. Dit is een natuurlijk proces waar ze zelf geen controle over hebben.
Jongeren hebben meer slaap nodig dan jongvolwassenen die gemiddeld 7 tot 8 uur nodig hebben. Ideaal zou zelfs 9 uur per nacht zijn. Toch slaapt een kwart van de jongeren amper 6 uur of zelfs minder.
Als kind lagen ze meestal al lang in bed voordat hun ouders gingen slapen. Nu ze pubers zijn willen ze graag veel later slapen en kunnen ze ‘s ochtends moeilijk opstaan. Soms zijn ze niet echt vooruit te branden. Ik kan er zelf over meespreken. Ouders beschouwen dit fenomeen soms als luiheid of tekenen van onwil, maar eigenlijk is dit niet terecht. Het heeft met de verschuiving van het bioritme te maken, doordat hun biologische klok plotseling veel trager begint te tikken.
Dit leidt ertoe dat het slaaphormoon melatonine pas laat op de avond wordt vrijgegeven, waardoor ze vaak later naar bed willen gaan en de volgende ochtend langer willen uitslapen. Vooral bij jongens kan deze verschuiving in het slaap- en waakritme zelfs tot 2 uur verschillen van het bioritme van een jongvolwassene. In plaats van rond middernacht bij volwassenen, is bij hen de piek van melatonine pas tussen twee en vier uur ‘s nachts.
Dit is een puur lichamelijk proces waar ze zelf weinig invloed op hebben. Meestal normaliseert dit bioritme na hun twintigste weer. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van het voorste deel van de hersenen die voltooid is rond de leeftijd van 20-25 jaar. Rond die leeftijd stabiliseert het slaapritme weer. Vanaf dertien jaar daalt trouwens ook de melatonineproductie in ons lichaam.
Daarom zouden slaaponderzoekers graag de schooltijden willen aanpassen aan het bioritme van de jongeren, niet op dat van de leerkrachten zoals nu. Veel jongeren hebben last van een chronisch slaaptekort. Dit kan ervoor zorgen dat ze in de ochtend slaperig zijn tijdens de lessen. Een latere starttijd kan helpen om hun schoolresultaten te verbeteren. Lees meer over het onderzoek de school ‘s morgens later beginnen.
Hoe schermgebruik onze nachtrust kan verpesten!
Laten we eerlijk zijn. De schooltijden kunnen natuurlijk niet de enige boosdoeners zijn als het gaat om het slaaptekort van jongeren. Er zijn talloze factoren die hun nachtrust kunnen verstoren.
Denk maar eens aan die verleidelijke technologie die hen in hun greep houdt. Of het nu het televisiescherm is die hen met spannende Netflix serie lokt, de playstation die hen verleidt met zijn eindeloze games of niet te vergeten die smartphone die hen constant afleidt met meldingen. Voor je het weet, ben je nog een aflevering aan het kijken of volop aan het scrollen op je telefoon terwijl je eigenlijk al in dromenland had moeten zijn. Die gezonde nachtrust is dan ver te zoeken!
In ons digitale tijdperk brengen deze jongeren niet alleen steeds meer tijd door achter hun schermen. Ze bewegen ook minder. Dit geldt overigens ook voor veel volwassenen onder ons!
Er is met andere woorden een duidelijk verband tussen langdurig en/of frequent schermgebruik en slaapproblemen. Het zorgt niet alleen voor te weinig nachtrust en slaperigheid overdag, maar het heeft ook een grote impact op hun slaapgewoonten en welzijn.
De impact van sociale druk op slaap
Jongeren staan onder enorme sociale en prestatiedruk. Velen vinden het lastig om iets te missen, waardoor ze letterlijk altijd ‘aan’ blijven staan. Als de hersenen constant alert zijn, zal de slaapkwaliteit aanzienlijk verminderen. De ene jongere is hier gevoeliger voor dan de andere. Daarom is het belangrijk om die sociale druk en prestatiedruk serieus te nemen. Het blauwe licht van schermen is dus niet de enige oorzaak; er zijn dus genoeg andere meespelende factoren die de aanmaak van het slaaphormoon melatonine verstoren.
Waarom slaaptherapie op maat?
In mijn eerdere blogartikelen heb ik al verteld dat slapeloosheid een op zichzelf staand probleem kan zijn, maar ook onderdeel van een medische of psychische aandoening. In beide gevallen is het belangrijk om het slaapprobleem aan te pakken. Vaak hebben jongeren een verkeerde slaaphygiëne. Inzicht in hun slaapprobleem kan hen motiveren om daaraan iets te doen. Ook worden angsten en piekeren die vooral het inslapen bemoeilijken aangepakt. Het is erg belangrijk dat slapeloosheid in zijn totaliteit wordt aangepast.
Als slapeloosheid voortkomt uit andere problemen, is enkel slaaptherapie vaak niet voldoende en is het nodig om ook andere professionele hulp in te schakelen. Vraag hierover dan advies aan je arts. Heb je nog een vraag? Neem dan contact met mij op.
