Noordernieuws.be Nieuwsmagazine van de Noorderkempen
Een baakster was de voorloopster van de kraamverzorgster. De vroedvrouw of vroedmeester begeleidde de bevalling, de baker verzorgde de zuigeling en verluierde deze onder andere zittend in de bakermat, een tenen of houten mand door een hoogoplopend regenscherm tegen tocht beschut.
Bakerpraatjes
Eerst werd de baby in een linnen en vervolgens in een daarover geslagen wollen luier gesloten en daarna met een lange zwachtel van beneden tot de oksels zo stijf omwonden, dat het de beentjes niet kon bewegen (het zogenaamde zwachtelen of inbakeren). Een en ander zou het kind voor kromme benen, lies- en navelbreuk behoeden en zorgen voor een rechte gestalte en brede schouders. Aan hen is de term ‘bakerpraatjes’ ontleend. Door hun zeer beperkte medische kennis, klopte het lang niet altijd wat ze zeiden.
Slechte naam
De baker begeleidde de vroedvrouw en was al een paar dagen vóór de bevalling in huis. Ieder dorp had tot in de twintigste eeuw verschillende bakers. Een baker moest iemand zijn met veel ervaring, liefst met eigen kinderen en met een zacht lichaam. Het waren toegewijde vrouwen, gehecht aan oude beproefde methodes. De baker was de rots, waaraan de onervaren, jonge ouders zich konden vastklampen. De baker was alleen overdag aanwezig en nam de baby ‘s avonds mee naar huis of ze woonde tijdelijk bij het gezin. De baker was ongeschoold. Pas rond 1900 werden er bakercursussen opgezet. Deze waren niet meteen succesvol, omdat het bijgeloof bleef bestaan. In 1911 werd door kruisverenigingen de cursus kraamvrouwenverpleging opgezet. Na de professionalisering van het beroep kregen bakers echter een slechte naam.
Oorsprong van de naam
De naam ‘baker’ komt van de term bakeren: na de bevalling werd de baby strak in doeken gewikkeld waarbij de armpjes stijf tegen het lichaam werden gedrukt. De langwerpige, lage mand of houten bak waarin de baker zat en de baby op schoot verzorgde, werd een bakermat genoemd. Hiervan afgeleid is de overdrachtelijke betekenis van de plek waar iemand geboren is of zijn opvoeding heeft genoten.
Paul Witters
28
