Noordernieuws.be Nieuwsmagazine van de Noorderkempen
Een raymaker (wagenwielmaker) maakte wagenwielen van raden. De raymaker kocht meestal zelf zijn bomen, veelal bij publieke houtverkopingen die vroeger vaak plaatsvonden. De bomen werden gezaagd met een lange boomzaag.
Rechtdradig hout
Het meeste vakmanschap was vereist bij het maken van het houten wiel. Voor de spaken van de wielen werd rechtdradig hout uitgezocht, waaruit de spaken gekloofd werden. Om ervoor te zorgen dat de spaken strak in de wielen zouden zitten en niet zouden rammelen was het belangrijk dat het hout zeer droog was. Daarom werden de spaken enkele jaren te drogen gelegd voor ze verder afgewerkt en toegepast werden.
Opbouw
De opbouw van de wielen begon met het vervaardigen van de spaken voor de wielen: twaalf spaken voor een voorwiel en veertien spaken voor een achterwiel. Daarna werden de wielnaven op een houtdraaibank gemaakt. Nadat zij gedraaid waren, werden de gaten erin gemaakt, waarin later de spaken werden gezet.
Juiste hoek
De spaken werden met een zware hamer in de naaf gedreven, waarbij de wagenmaker erop moest letten, dat zij onder de juiste hoek geplaatst werden. Als de spaken gezet waren, werden ze alle op dezelfde lengte afgezaagd. Daarna werden de vellingdelen, waar de gaten voor de spaken al in geboord waren, op de spaken aangebracht. Uit de naaf, spaken en vellingdelen werd het wiel samengesteld. Nadien werd het wiel naar de smid gebracht die er een ijzeren band omheen legde, die nog roodgloeiend was om te voorkomen dat de band eraf zou lopen. Als de band strak om het wiel gekrompen was werd er een gat door de dom geboord. Daarin werd een taps toelopende bus aangebracht waarin later de as moest draaien. De as was evenals de bus kant-en-klaar gekocht.
Paul Witters
10
