Noordernieuws.be Nieuwsmagazine van de Noorderkempen
Een lakenvolder was een werkman in de lakenindustrie, met als taak het weefsel van het laken hechter te maken door de vezels dichter bij elkaar te brengen. Eerst werd het gereinigd en ontvet. Hiervoor werd vollersaarde (vollersmergel) gebruikt. Oorspronkelijk gebeurde het vollen in grote volkuipen, die gevuld waren met warm water, de zeepplant en zemelen, later gebruikte men volaarde, vet of boter en urine.
Viltachtige structuur
Dit laatste werd in kruiken van huis meegebracht. In deze kuipen werd het laken gedeponeerd. Vervolgens stampten de volders in deze kuipen enige uren naakt op dat laken. Dit kromp daardoor en kreeg enigszins een viltachtige structuur. Na het vollen moest het laken weer gewassen worden, waarna het verder werd verwerkt. In de loop van de zeventiende eeuw kwamen volmolens tot ontwikkeling. Deze water- of wind aangedreven machines namen het zware werk grotendeels over, waardoor de productie sneller en efficiënter werd. Toch bleef het een intensief en vuil beroep, aangezien de verwerking van wol altijd een bepaalde mate van handwerk vereiste.
Vervilten op de traditionele methode
De taak van de volder is het vollen (laten vervilten) van een wollen weefsel. Dit is een bewerking om de vezels dichter ineen te werken, waardoor een stevige, waterdichte stof ontstaat, die minder vatbaar is voor krimp. Volgens de traditionele methode wordt het weefsel gedompeld in een grote bak met heet water, eventueel aangevuld met urine en/of vollersaarde, maar ook wel met zeep. Vollersaarde (bentoniet) is een vettige klei, die het vuil uit de vezels opneemt. Met deze chemicaliën werd de lanoline uit de wol opgelost. Door het weefsel met de voeten aan te stampen zal de stof vervilten en krimpen.
Vuil en zwaar werk
Het vollen was zwaar en vuil werk. Naast vollen met de voeten, werd de wol en tevens leer ook wel vervilt door er met hamers op te slaan. Na het vollen zijn de afzonderlijke draden van de wol niet meer zichtbaar.
Paul Witters
7
