Ketaminegebruik in België explosief gestegen: tijd voor dringende actie

De afgelopen jaren heeft het gebruik van ketamine in België een zorgwekkende stijging laten zien. Uit recent onderzoek van doctoraatsonderzoeker Natan Van Wichelen (UAntwerpen) blijkt dat in heel Vlaanderen, zelfs op weekdagen, 7 tot 11 keer meer ketamine in rioolwater wordt aangetroffen dan tien jaar geleden.

Dit wijst op een groeiende consumptie van deze drug, die niet alleen als partydrug wordt gebruikt, maar ook daarbuiten steeds populairder wordt. Een vergelijkbaar Europees onderzoek, het European Drug Report 2024, bevestigt deze trend en identificeert Antwerpen en Rotterdam als de steden met de hoogste ketamineconcentraties.

Volgens experts ligt de toename deels aan de veranderde perceptie van ketamine. Waar het vroeger als een pure ‘clubdrug’ werd beschouwd, wordt het nu ook steeds vaker gebruikt door studenten en jonge professionals die op zoek zijn naar ontspanning of ontsnapping aan stress. Dit zorgt ervoor dat de sociale acceptatie van ketaminegebruik stijgt, wat de controle en handhaving bemoeilijkt.

Ketaminegebruik relatief stabiel doorheen het hele jaar

In tegenstelling tot andere drugs, waarbij pieken worden waargenomen tijdens feestdagen en festivals, blijft het gebruik van ketamine het hele jaar door relatief stabiel. Dit suggereert dat de drug niet alleen in het uitgaansleven wordt gebruikt, maar ook daarbuiten een rol speelt. Dit vormt een uitdaging voor de douanediensten, die voortdurende waakzaamheid moeten betrachten om de verspreiding en illegale handel van ketamine tegen te gaan.

Bovendien wijst een analyse van ziekenhuisopnames uit dat ketamine-gerelateerde spoedgevallen niet langer beperkt blijven tot het weekend, maar door de week steeds vaker voorkomen. Dit wijst op een structureel probleem dat verder onderzoek en beleidsmaatregelen vereist.

Oorsprong en evolutie van Ketaminegebruik

Ketamine werd oorspronkelijk ontwikkeld als verdovingsmiddel voor zowel de medische sector als de diergeneeskunde. In het illegale circuit wordt het echter verkocht onder namen als ‘ket’, ‘Special K’ en ‘Vitamin K’, waarbij het meestal wordt gesnoven.

Waar ketamine vroeger voornamelijk afkomstig was van gestolen diergeneesmiddelen, is de situatie nu drastisch veranderd. Tegenwoordig wordt er vaker chemisch zuivere ketamine aangetroffen, afkomstig uit het legale farmaceutische circuit, maar vervolgens illegaal verhandeld. Dit vergroot de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de drug, waardoor het risico op misbruik toeneemt.

Daarnaast speelt de populariteit van ketamine op sociale media een belangrijke rol. Platforms zoals TikTok en Instagram tonen steeds vaker content waarin het gebruik van ketamine wordt verheerlijkt. Dit trekt vooral jongeren aan, die de risico’s onderschatten. Hierdoor ontstaat een normalisering van ketaminegebruik, vergelijkbaar met de eerdere trends bij lachgas en MDMA.

Internationale smokkellijnen en handel

Niet alleen het binnenlandse gebruik neemt toe, ook de illegale export van ketamine is significant. België fungeert als doorvoerland voor grote hoeveelheden ketamine richting de Verenigde Staten, Australië, Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk. De smokkel vindt voornamelijk plaats via post- en koerierzendingen, waarbij de drugs verstopt worden tussen uiteenlopende goederen. De hoeveelheden variëren van 100 gram tot wel 20 kilo per zending.

Interessant is dat de straatprijs van ketamine in deze landen driemaal hoger ligt dan in België, wat de lucratieve aard van deze smokkelpraktijken benadrukt. Zo werd begin dit jaar een passagier betrapt op de luchthaven terwijl hij 16,4 kg ketamine naar Duitsland wilde vervoeren.

Een belangrijke ontwikkeling is de toenemende betrokkenheid van criminele organisaties bij de ketaminehandel. Waar het vroeger vooral kleine spelers waren die ketamine verkochten, zien we nu dat grote drugskartels zich ermee bemoeien. Dit heeft geleid tot een efficiëntere distributie en grotere hoeveelheden die verhandeld worden. De vraag is of wetshandhavingsinstanties deze groeiende dreiging effectief kunnen blijven aanpakken.

Statistieken: stijging in vangsten

Een analyse van de inbeslagnames door de douane toont aan dat de hoeveelheid onderschepte ketamine in de afgelopen jaren flink is toegenomen:

• 2022: 55 gevallen, 157,4 kg
• 2023: 54 gevallen, 205,2 kg
• 2024: 56 gevallen, 167,7 kg
• 2025 (jan-feb): 11 gevallen, 56,8 kg

Opvallend is dat bijna alle vastgestelde gevallen betrekking hebben op export via post, koeriersdiensten of luchtvrachtzendingen vanuit de luchthavens van Zaventem en Luik.

Samenwerking tussen landen om handel te bestrijden

Om de illegale ketaminehandel effectief aan te pakken, werkt de Belgische douane nauw samen met internationale autoriteiten. Een belangrijke strategie hierin is de gecontroleerde doorlevering van onderschepte ketamine, waarmee dealers in de bestemmingslanden kunnen worden geïdentificeerd en gearresteerd.

De cijfers van deze gecontroleerde leveringen bevestigen een toename:

• 2022: 6 dossiers, 14,2 kg
• 2023: 5 dossiers, 34,2 kg
• 2024: 2 dossiers, 21,9 kg

De Verenigde Staten is de voornaamste partner in deze operaties, maar er zijn ook samenwerkingen met Taiwan, Denemarken en Israël.

Gezondheidsrisico’s en gevaar voor de samenleving

Ketaminegebruik brengt ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee. De effecten van de drug variëren van verdoving en pijnstilling tot hallucinaties en misselijkheid. Langdurig gebruik kan echter leiden tot:

• Psychische afhankelijkheid
• Hersenschade
• Ernstige schade aan blaas en nieren (het zogeheten ketamine-blaassyndroom)
• Verhoogd risico in het verkeer
• Gebruik als ‘date rape’ drug

Daarnaast vormt de combinatie van ketamine met andere drugs of alcohol een extra gevaar voor de volksgezondheid en openbare veiligheid.

Een ander belangrijk aspect is de impact op de geestelijke gezondheid. Steeds meer verslavingsklinieken rapporteren een toename van ketamine-gerelateerde opnames. Patiënten ervaren vaak een dissociatieve staat, waarbij ze realiteit en hallucinaties niet meer van elkaar kunnen onderscheiden. Dit kan leiden tot paniekaanvallen en psychoses, vooral bij jongeren die onvoldoende kennis hebben over de gevaren van de drug.

Conclusie: Een alarmerende trend die actie vereist

De stijging van ketaminegebruik en -handel in België is een zorgwekkende ontwikkeling die vraagt om onmiddellijke en gecoördineerde actie. Met de toename van zowel binnenlands gebruik als internationale smokkel, wordt het steeds belangrijker om wetgeving aan te scherpen en samenwerking met andere landen te versterken.

Experts benadrukken de noodzaak van een brede aanpak, waarbij niet alleen wetshandhaving, maar ook preventie en educatie een sleutelrol spelen. Bewustmakingscampagnes en strengere wetgeving kunnen helpen om de impact van ketaminegebruik te beperken. Zolang er echter juridische mazen in de wet blijven bestaan en de vraag blijft toenemen, zal het probleem niet vanzelf verdwijnen.

 

Bronnen: Noordernieuws, News Belgium

Voor meer info over lokale sturing en drugsbeleid kan je dit artikel lezen.