Aanzienlijke stijging in het aantal Belgen dat menselijk lichaamsmateriaal wil doneren

Steeds meer Belgen registreren hun wens om na hun overlijden menselijk lichaamsmateriaal te doneren. In 2023 steeg het aantal mensen dat expliciet instemde met donatie aanzienlijk. Dit blijkt uit het jaarverslag van Orgadon, dat sinds 2020 gegevens verzamelt over de donatie van menselijk lichaamsmateriaal (MLM) in België.

Maar wat betekent dit precies? En waarom zou iemand ervoor kiezen om na overlijden lichaamsmateriaal af te staan? In deze blog leggen we uit hoe de donatieregeling werkt, wat de cijfers van 2023 laten zien en hoe je zelf je keuze kunt vastleggen.

Donatie van menselijk lichaamsmateriaal: hoe werkt het?

In België geldt een systeem van stilzwijgende instemming. Dit betekent dat iedereen automatisch als donor wordt beschouwd, tenzij hij of zij actief bezwaar maakt. Dit geldt niet alleen voor orgaandonatie, maar ook voor de donatie van menselijk lichaamsmateriaal, zoals huid, kraakbeen, pezen en hartkleppen. Dit materiaal kan worden gebruikt voor:

• Transplantatie (bijvoorbeeld een hoornvliestransplantatie om iemand zijn zicht terug te geven).
• De productie van geneesmiddelen (zoals innovatieve therapieën die gebaseerd zijn op menselijk weefsel).
• Wetenschappelijk onderzoek (om nieuwe behandelingen en operatietechnieken te ontwikkelen).

Sinds 2020 kunnen Belgen hun keuze hierover officieel laten registreren. Dit kan op drie manieren:

1. Expliciete instemming: je geeft aan dat je lichaamsmateriaal mag worden gebruikt na je overlijden.
2. Verzet: je wil niet dat jouw lichaamsmateriaal wordt gebruikt.
3. Geen registratie: in dat geval geldt de stilzwijgende instemming en word je als donor beschouwd.

Wat zeggen de cijfers van 2023?

Uit het jaarverslag van Orgadon blijkt dat er in 2023 een sterke toename was van het aantal mensen dat expliciet instemde met donatie. Enkele opvallende trends:

• Meer dan 40% stijging in het aantal registraties voor donatie, vergeleken met 2022.
• Sterke groei in transplantatiedonoren: het aantal expliciete instemmingen voor transplantatie steeg met meer dan 60% ten opzichte van 2020.
• Meer mensen uiten hun verzet: hoewel de meerderheid instemt, nam ook het aantal mensen dat zich actief uitschreef als donor toe.
• Daling van levende donoren: er zijn iets minder levende donoren dan voorheen, terwijl het aantal overleden donoren licht stijgt.
• Profiel van donoren: meer dan 80% van de donoren is een levende donor. Bij de overleden donoren is meer dan 60% ouder dan 55 jaar.

Waarom kiezen mensen voor donatie?

Er zijn verschillende redenen waarom mensen ervoor kiezen om hun lichaamsmateriaal na overlijden te doneren:

1. Het redden en verbeteren van levens Door donor te zijn, help je anderen een beter leven te krijgen. Een hoornvliestransplantatie kan iemand zijn gezichtsvermogen teruggeven, en een huidtransplantatie kan helpen bij ernstige brandwonden.
2. Bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek Medisch onderzoek is afhankelijk van donaties om behandelingen te verbeteren en nieuwe therapieën te ontwikkelen. Donoren spelen hierin een cruciale rol.
3. Ethische en morele overwegingen Veel mensen vinden het een mooi idee dat hun lichaam na hun dood nog iets kan betekenen voor anderen.
4. Familie ontzorgen Door vooraf je keuze vast te leggen, voorkom je dat nabestaanden deze moeilijke beslissing voor jou moeten nemen.
5. Solidariteit en maatschappelijke bijdrage Donatie wordt door velen gezien als een daad van solidariteit, waarbij je iets teruggeeft aan de samenleving. Dit kan een extra motivatie zijn om je keuze expliciet vast te leggen.

Hoe kan je je keuze registreren?

Wil je expliciet instemmen met donatie of juist bezwaar maken? Dan kan je je keuze laten vastleggen via:

• De website van Orgadon: orgadon.health.fgov.be
• Je gemeentehuis: ga langs bij de dienst bevolking en vraag om je keuze te registreren.
• Je huisarts: hij of zij kan dit voor jou in orde maken.

Wat gebeurt er na overlijden?

Wanneer iemand overlijdt, wordt in de databank nagekeken of er een geregistreerde keuze is. Als er expliciete instemming is, of als er geen verzet is vastgelegd, kan donatie doorgaan. Specialisten zorgen ervoor dat dit op een respectvolle en ethische manier gebeurt.

Doneren aan de wetenschap: een andere vorm van donatie

Naast het doneren van specifieke lichaamsdelen, kiezen sommige mensen ervoor om hun volledige lichaam ter beschikking te stellen aan de wetenschap. Universiteiten en medische faculteiten gebruiken deze lichamen voor onderwijs en onderzoek. Dit helpt artsen en chirurgen om nieuwe technieken te leren en medische doorbraken te realiseren.

Wil je je lichaam aan de wetenschap doneren? Dan moet je dit apart regelen via een universitaire instelling. Dit staat los van de Orgadon-registratie.

Veelgestelde vragen over donatie

1. Heeft mijn familie inspraak in mijn keuze?

Nee, als je je keuze officieel hebt geregistreerd, wordt deze gevolgd, ongeacht de mening van je familie. Dit voorkomt moeilijke beslissingen voor nabestaanden.

2. Kan ik me later nog bedenken?

Ja, je kan je registratie op elk moment wijzigen. Dit kan via dezelfde kanalen waarmee je je keuze hebt vastgelegd.

3. Heeft mijn leeftijd of gezondheid invloed op mijn donatie?

Niet noodzakelijk. Zelfs als je oud bent of bepaalde gezondheidsproblemen hebt, kan je nog steeds donor zijn. Specialisten beoordelen na overlijden of je lichaamsmateriaal geschikt is voor donatie.

4. Hoe weet ik zeker dat mijn lichaam respectvol wordt behandeld?

Alle donatieprocedures in België volgen strikte ethische richtlijnen. Er wordt uiterst zorgvuldig en respectvol omgegaan met het gedoneerde lichaamsmateriaal.

Wat als je nog twijfelt?

Als je nog twijfelt over donatie, is het een goed idee om met je huisarts of familie te praten. Je kan ook contact opnemen met instanties zoals Orgadon voor meer informatie. Het is een persoonlijke beslissing die je zelf moet maken, maar door goed geïnformeerd te zijn, kan je de keuze maken die het beste bij jou past.

Conclusie

De stijging in het aantal geregistreerde donoren in België toont aan dat steeds meer mensen het belang inzien van donatie. Of het nu gaat om transplantatie, de productie van medicijnen of wetenschappelijk onderzoek, donoren helpen levens te redden en de geneeskunde vooruit te helpen.

Wil je ook bijdragen? Registreer dan vandaag nog je keuze en maak een verschil, zelfs na je overlijden.

 

Bronnen: Noordernieuws, Orgadon, News.Belgium